Overspannen of Stress?

Misschien ben je overspannen?


Dat is toch geen probleem? Een beetje spanning kan best lekker zijn. Spanning
kan het zout in de pap van je leven zijn en tot optimale prestaties leiden.
Maar...Stel je voor: Je heb slapeloze nachten. Je hebt weinig fut en er komt
weinig uit je handen. Je maakt je zorgen over je gezondheid. Eenvoudige
kwaaltjes zoals verkoudheid en hoofdpijn lijken maar niet over te gaan of keren
telkens terug. Je voelt je rusteloos, wordt overvallen door hartkloppingen en je
geniet niet echt meer van het leven. Wanneer iemand een grapje over je maakt,
voel je je snel gekrenkt. Goedbedoelde adviezen van anderen zie je als
bemoeizucht. Je hebt niet echt belangstelling meer voor de mensen om je heen. Je
voelt machteloosheid wanneer je verandering overweegt. De dokter kan ondanks
onderzoek niets vinden. Op een bepaald moment wordt er dan tegen je gezegd:
"Misschien ben je wel overspannen?"

Overspannen!..." Je schrikt je het apelazarus en tegelijkertijd ben je
misschien ook kwaad op die dokters die wanneer ze niet meteen iets kunnen vinden
maar zeggen dat het tussen de oren zit. Het kan echter ook zijn dat je opgelucht
bent omdat je dat zelf ook al vermoedde maar nog niet voor jezelf hebt willen
toegeven. Nu heeft het beestje in ieder geval een naam.

Overspannen, je hebt die term al vaak gehoord maar je weet niet precies wat
het is. Teveel druk? Zorgen? Te hard gewerkt? Spanningen thuis? Hoe kun je
eigenlijk aan iemand zien dat hij overspannen is? Dit zijn misschien vragen die
bij je opkomen. Wat is overspannenheid echter precies? In dit stuk zul je op
deze vraag een zo duidelijk mogelijk antwoord krijgen. Wat echter belangrijker
is. In een tweede artikel zal ook een antwoord gegeven worden hoe je
overspannenheid kunt vermijden en hoe je er weer af komt. Allereerst echter, nog
een aantal overwegingen over hoe door anderen en misschien ook wel door jezelf
tegen overspannenheid kan worden aangekeken.

Het oordeel van anderen?

Misschien heb je gehoord dat er laatdunkend over wordt gesproken :
"overspannenheid" zou niet bestaan. Men zegt dan dat "het tussen de oren" zit of
anders gezegd: inbeelding, aanstelleritis of een vorm van hysterie opgeklopt
door de media. Weer anderen zeggen dat het een uitvinding is van psychologen of
andere gogen waarbij men duidelijk laat blijken geen al te hoge pet op te hebben
van deze beroepsgroepen. Stoere jongens van Jan de Wit, zeebonken, keihard
werkende managers worden niet overspannen.

De mensen echter in de directe omgeving van iemand die overspannen is,
wrijven hun ogen uit van verbazing. Is dit nu Jan de workaholic? De
onverschrokken politieman die voor de duvel nog niet bang was?
Uiterlijk zie
je weinig Hij ziet er blozend van gezondheid uit. Wel kijkt hij wat verwezen,
verbaasd uit zijn ogen "Waarschijnlijk maakt hij een grapje of poogt zich onder iets uit te werken." De overspannen Jan gelooft het zelf ook niet en denkt in
het begin alleen maar: "morgen gaat de beuk er weer in." Morgen wordt echter
volgende week, wordt over twee weken, over een maand, enkele maanden. Hij blijft
kerngezond uitzien maar hij is het niet. De tijd dat jan niet meer op zijn werk
terugkeert duurt langer en langer. Niet zelden verstrijkt er een jaar en begint
iedereen te geloven dat Jan nooit meer op zijn werk zal terugkeren.

Mensen die overspannen zijn durven er vaak niet over te praten uit angst voor
een aansteller versleten te worden. Er is sprake van schaamte en de neiging zich
terug te trekken. Onwetendheid gaat zowel bij degene die overspannen is als bij
de anderen, helaas vaak gepaard met ontkenning en onverschilligheid.

Belangrijker echter, dan wat anderen vinden, is je gezondheid, eigen oordeel,
twijfel en verantwoordelijkheid. Overspannenheid bestaat wel degelijk en de
gevolgen van overspannenheid kunnen zo ernstig zijn dat het onverstandig en
zelfs gevaarlijk kan zijn het te ontkennen.

Je eigen oordeel?

Vertrouw op je eigen oordeel. Heb je de klachten die in de eerste alinea
staan omschreven dan is er inderdaad een kans dat je overspannen bent. Als je
echter twijfelt moet je je twijfel echter toetsen. Slapeloze nachten kunnen
bijvoorbeeld ook veroorzaakt worden doordat je depressief bent of last hebt van
een post traumatische stress stoornis. Hoofdpijn die niet overgaat kan ook
ergens anders door komen ook al kan de dokter niet onmiddellijk vinden wat het
is. Wanneer je twijfelt aan de diagnose van de dokter, deel je twijfels dan mee
en vraag nadere uitleg en onderzoek. Consulteer zonodig meerdere artsen
onafhankelijk van elkaar voor een second opinion. Dit brengt ons terug bij de
vraag: wat is overspannenheid?

Wt is overspannenheid?

Overspannenheid is een toestand die het individu ervaart als vermoeidheid,
lusteloosheid, emotionele leegheid, ongemotiveerdheid, verlies van interesse,
geprikkeldheid slapeloosheid, rusteloosheid, hartkloppingen, hoofdpijn en gebrek
aan eetlust als gevolg van, - tijdens en na- een periode van overbelasting.
Objectief kan er een verhoogde spiegel van adrenaline, hartslag, spierspanning
en bloeddruk gemeten worden. Kenmerkend is verder dat deze toestand, wanneer er
niet adequaat wordt ingegrepen voort blijft duren, niet vanzelf overgaat en
mogelijk kan leiden tot een langer durende stoornis. Deze definitie is afgeleid
uit een aantal omschrijvingen die ik in de literatuur over overspannenheid ben
tegengekomen.

Een aantal verwante begrippen

Ondanks dat het begrip overspannenheid sterk in de belangstelling staat is er
internationaal gezien is er nog geen overeenstemming bereikt over een definitie
en terminologie. Wanneer je literatuur over dit onderwerp zoekt zul je ontdekken
dat er tegenwoordig meestal Engelse termen gebruikt worden namelijk: "stress"
"overstressed" en "burnout" en "een gebrek aan stressbestendigheid".
Ouderwetse termen zijn neurasthenie of zenuwzwakte en
surmenage. Neurasthenie is een algemene reactievorm bij en ná intensieve
landurige psychische inspanning en/of vele lichamelijke aandoeningen, vooral na
infectieziekten, uitputtingstoestanden, enz. Er wordt wel beweerd dat
overprecieze, naar perfectionisme strevende mensen vaak meer dan anderen aanleg
hebben, om op lichamelijke of psychische belasting met neurasthene symptomen te
reageren.Dit is echter een veronderstelling die niet met feiten gestaafd kan
worden
Met surmenage wordt een overmatige vermoeidheid na langdurige
geestelijke inspanning bedoeld.

Een internationaal overzichtswerk van psychiatrische classificaties
vermeldt niet de termen "overspannenheid", "stress", "burnout". Wel worden
termen genoemd als "aanpassingsstoornis" "acute stress stoornis" en "post traumatisch stress stoornis."
De term aanpassingsstoornis heeft het meest
verwantschap met overspannenheid en stress.

Hans Selye bestudeerde in het begin van deze eeuw, wat hij noemde, het
"Algemeen Aanpassing Syndroom." Hij nam waar, dat het lichaam specifiek
reageerde op allerlei niet specifieke ziekten. Later nam hij ook waar dat mensen
minder gezond waren en meer ongemak toonden als ze gedwongen werden om
veranderingen te ondergaan in hun levenswijze en omgeving. Holmes en Rahe
bevestigden deze waarneming. Zij stelden vast dat zieke mensen in de periode die
vooraf ging aan hun ziekte, veel vaker een grote verandering in hun leven
moesten ondergaan, zoals de dood van hun partner, dan gezonde mensen. Na verloop
van tijd ging Selye een andere term hanteren, het "stressyndroom". Dit om aan te
geven dat er niet alleen specifieke reacties zijn bij biologische veranderingen
maar ook bij veranderingen in de leefsituatie. Sedert dit onderzoek is het
begrip stress in toenemende mate belangrijk en erkend geworden. Stress wordt nu
begrepen als hetgeen gebeurt bij mensen die gedwongen zijn zich aan een nieuwe
levenswijze aan te passen. Hoe groter de vereiste verandering is, des te groter
is de stress.

Er zijn overeenkomsten tussen de aard van de klachten van patiënten met
een post traumatische stress stoornis(PTSS) en de klachten die overspannen
personen hebben. Deze overeenkomsten zijn: spanning, geprikkeldheid,
slapeloosheid, concentratieproblemen en interesseverlies.

Belangrijke verschillen tussen overspannen patiënten en patiënten met PTSS
zijn dat de klachten van mensen met overspannenheid geleidelijk ontstaan door
bijvoorbeeld langdurige overbelasting, onderwaardering en een gevoel van
machteloosheid. PTSS daarentegen "kan" worden uitgelokt door belastende en
traumatische gebeurtenissen zoals betrokken zijn bij een ramp (vliegtuigramp,
natuurramp), ernstige mishandeling, confrontatie met vuurwapens, zwaar
lichamelijk letsel, incest, verkrachting, aanranding, gijzeling, brand, het
verongelukken van een geliefde). Nadrukkelijk staat er "kan worden uitgelokt".
Vele mensen knappen immers "vanzelf" op na een traumatische gebeurtenis.

Er zijn ook verschillen in de aard van de klachten van personen met PTSS en
personen die overspannen zijn. Bij personen met PTSS vallen met name op:
verhoogde waakzaamheid, heftige schrikreacties, psychische en lichamelijke
reacties bij gebeurtenissen die lijken op de traumatische gebeurtenissen,
herbelevingen van de gebeurtenissen die zich voortdurend opdringen,
geheugenverlies voor delen van het trauma terwijl het geheugen normaal
functioneert, nachtmerries en gevoelens van vervreemding.


Complicerend is dat stressreacties niet altijd onmiddellijk op een
traumatische gebeurtenis volgen. Er zijn mensen die concentratiekampen hebben
overleefd en de meest afschuwelijke dingen hebben doorstaan en hierna "gewoon"
doorgingen met hun leven. Toen het werk er echter opzat, de kinderen het huis
uit, begonnen de slapeloze nachten enzovoort. Hun stressreactie trad pas op 30
tot 40 jaar en langer na dato. Pas na enige tijd wordt dan duidelijk dat deze
stressreactie niets met overspannenheid van doen heeft maar een reactie is op
het bijna door iedereen vergeten trauma, behalve door het slachtoffer zelf. Pas
in de late jaren tachtig en begin jaren negentig vroegen velen slachtoffers van
concentratiekampen en jappenkampen op allerlei manieren aandacht voor hun
trauma's en volgde voor het eerst een bescheiden late maatschappelijke erkenning
en delging van deze trauma's.
Tegenwoordig wordt ook algemeen erkend dat
kinderen van slachtoffers van concentratiekampen reacties kunnen vertonen die
sterk op overspannenheid kunnen lijken. We spreken dan van tweede generatie
slachtoffers.

Ondanks dat posttraumatisch stress stoornissen meer bekendheid en erkenning
genieten kunnen ook nu nog regelmatig de reacties van slachtoffers miskend
worden en aangezien worden voor stressreacties of overspannenheid met name door
de omgeving die sterk geneigd is het traumatische wat anderen overkomt snel te
"vergeten" en het slachtoffer aanmoedigt flink te zijn en vooral niet te
zeuren.

Traumatische ervaringen kunnen samenvallen maar zijn niet zondermeer synoniem
aan "major life events." Major life events of belangrijke gebeurtenissen in het
leven, die als traumatisch ervaren kunnen worden, zijn bijvoorbeeld vooor het
eerst op kamers gaan wonen of onder militaire dienst gaan of een reis alleen
naar een grote buitenlandse stad. Er zijn natuurlijk ook life events die men als
positief waardeert zoals bijvoorbeeld het krijgen van een kind, trouwen en het
winnen van de staatsloterij die ook kunnen leiden tot reacties die lijken op
overspannenheid.
Ondanks een overwegend negatieve invloed kunnen
traumatische gebeurtenissen, positief uitwerken wanneer men er in slaagt de
gevolgen ervan glansrijk te boven te komen.

Het is voor de behandeling van het grootste belang uit te maken wat er met je
aan de hand is: Is het overspannenheid of een Post Traumatische Stress Stoornis.
Misschien dat aan de hand van de informatie in dit artikel al duidelijk is uit
welke hoe de wind waait. Wanneer je sterk de indruk hebt dat je klachten
veroorzaakt worden door "overspannenheid" dan moet je vooral doorgaan met het
lezen van dit artikel. Wanneer je echter het vermoeden hebt dat het gaat om een
Post Traumatische Stress Stoornis. Dan kun je beter literatuur over dat
onderwerp raadplegen en last but not least deskundige hulp door een
gespecialiseerd psycholoog of psychiater .
Soms kan het ook gaan om
een combinatie van factoren die een rol spelen. Ook in zo'n geval moet je niet
nalaten het artikel verder te lezen en deskundige hulp te zoeken.

Stress" wordt vaak gebruikt in de betekenis van "teveel" door een persoon
ervaren spanning. Ons taalgebruik is ermee doordrenkt: "Wat loop jij er de laatste tijd "gestressed bij" of "Zit niet zo te "stressen". Belangrijk is te
weten dat de term stress ook gebruikt wordt in de betekenis van datgene wat
spanning oproept, bijvoorbeeld werkdruk. Er wordt dan ook gesproken van de
stressfactoren of van stressoren.

"Burnout" is het resultaat van teveel stress namelijk een toestand waarin de
persoon terecht komt die het gevoel heeft dat hij tijdenlang onder te grote druk
heeft moeten werken, zonder dat hij het gevoel kreeg hiervoor naar behoren
gewaardeerd te worden. Een gevoel van emotionele leegheid en ongemotiveerdheid,
kan het gevolg zijn. De lol in het werk en de prestatie is er af.

"Overstressed" lijkt in feite nog het meeste op de term overspannenheid en
drukt nog het beste uit wat ermee bedoeld wordt: teveel stress/spanning.

"Stressbestendigheid" betekent volgens A.M. van Gennip C.S.(1998) dat een
persoon geen stressreacties vertoond tijdens of na blootstelling aan stressrijke
situaties. Op grond van meerdere studies over dit onderwerp betogen deze auteurs
dat er geen overeenstemming is over het begrip stressbestendigheid.

In dit stuk blijven we echter de term "overspannen" hanteren. Niet om
ouderwets te doen maar omdat het een mooie Nederlandse term is die precies
uitdrukt wat ermee bedoeld wordt. Overspannen betekent téveel spanning. Je kunt
je een draad voorstellen waaraan een gewicht hangt. Op twee manieren kan de
spanning van deze draad te sterk zijn. In het ene geval is de last die er aan
hangt te zwaar (draaglast). In het andere geval kan de draad zelf niet sterk
genoeg zijn(draagkracht). Je kunt je voorstellen dat er bij te grote spanning
iets dreigt af te knappen, met als gevolg beschadiging. Dit moeten wij
natuurlijk altijd proberen te voorkomen. Alhoewel als het niet anders kan moet
je de eindjes natuurlijk weer aan elkaar knopen. Simpel gezegd betekent het dat
je natuurlijk niet teveel hooi op je vork moet nemen of dat je niet teveel op je
bord moet laten schuiven.

Het individu ervaart wanneer het overbelast wordt een gecombineerde
psychische en lichamelijke reactie. Uit de literatuur van de neurofysiologie
kennen wij de "vecht- en vlucht reactie" wanneer een individu een aanval ervaart
op zijn existentie. Naast ervaren onzekerheid en angst is er een lichamelijke
reactie die gekenmerkt wordt door een verhoging van het hormoon adrenaline dat
de hartslag omhoog jaagt en de spierspanning verhoogt. Hierdoor is een snelle
reactie mogelijk als antwoord op de tijdelijk ervaren overbelasting. Wanneer het
individu ervaart dat de tijdelijke druk geweken is treedt een herstel op van de
balans: de angst en onzekerheid wijken evenals de verhoogde hartslag. Wanneer er
echter sprake is van overspannenheid treedt dit herstel van evenwicht niet op en
blijft de onzekerheid en lichamelijke onrust.

Wie kan er overspannen worden?

In feite kan iedereen overspannen raken als de draaglast maar zwaar genoeg
is. Iedereen heeft uiteindelijk een achilleshiel in zijn pantser van
onkwetsbaarheid. Maatschappelijk gesproken is er sprake van tienduizenden
personen per jaar die overspannen raken. Sommige mensen raken overspannen waar
anderen helemaal niet overspannen raken. Een persoonlijke kwestie? Zij lijken in
situaties van spanning juist slechter te presteren als zij kunnen. Waardoor is
hun draagkracht kleiner en hun kwetsbaarheid voor overspannenheid groter?

Er zijn echter ook mensen die veel meer aankunnen dan anderen en die niet
snel overspannen raken. Er zijn er zelfs die aan 80 uur werk nog niet genoeg
lijken te hebben of die persé moeten bergbeklimmen om een beetje spanning te
voelen. Wanneer de spanning en de druk toeneemt lijken deze mensen juist het
beste te presteren. Stalen zenuwen noemen ze dat. Deze mensen lijken minder
kwetsbaar en hebben klaarblijkelijk meer draagkracht of zou het komen dat ze
juist veel meer gesteund worden?

Een reden waarom de een in een bepaalde situatie niet overspannen raakt is
mogelijk ook dat men de spanningsvolle situatie anders lijkt te ervaren. Waar de
een nog mogelijkheden ziet invloed uit te oefenen om de spanning te verminderen,
ziet de ander deze weer niet. De een heeft zelfvertrouwen en de ander niet.

Waardoor kun je overspannen raken?

Een kwestie van een ernstig verstoord evenwicht tussen "draagkracht" en
"draaglast" lijkt hier het antwoord. Wanneer de "draaglast" t.o.v. de
"draagkracht" te groot is lukt het voor het individu niet meer zich adequaat aan
te passen aan de omgeving en treedt uiteindelijk overspannenheid op. Zowel
psychisch als lichamelijk treedt een als onaangenaam ervaren gevoel van onrust
op wat aan blijft houden en niet meer lijkt weg te gaan.

Bepaalde "Draaglasten" of "stressoren" genoemd kunnen door hun aard voor
bijna iedereen spanning oproepen bijvoorbeeld werkdruk, een examen, een
wedstrijd of spreken in het openbaar, het kwijtraken van de autosleutels, te
laat komen voor een belangrijke afspraak.

Een voorbeeld van hoe mensen overspannen kunnen worden door te weinig
draagkracht is het volgende. In hun werk en bestaan zoeken mensen ook
zelfbevestiging en verbondenheid met anderen. Wanneer mensen zichzelf kunnen
verwerkelijken en een goede band voelen met belangrijke anderen in hun omgeving
krijgen zij hierdoor als het ware nieuwe energie(Draagkracht), Mensen
verschillen in de mate waarin zij zelfbevestiging en verbondenheid belangrijk
vinden; sommigen zijn hoofdzakelijk uit op prestaties, anderen hebben meer
gemeenschapszin. Soms vinden mensen beide erg belangrijk. Verbondenheid ontstaat
door : Geven en ontvangen Zelfbevestiging door : Invloed en Prestaties.

In het algemeen kunnen we zeggen dat mensen ook energie steken in
activiteiten die gericht op het verhogen van de draagkracht door middel van het
zoeken naar zelfbevestiging en verbondenheid. Wanneer het lukt leidt dat tot
verbondenheidsgevoelens, zelfvertrouwen en trots waardoor de nieuwe dag weer met
energie wordt begroet. Als het echter steeds maar niet lukt raakt de mentale
accu op den duur uitgeput, ook al ben je lichamelijk gezond en krijg je genoeg
voeding om te leven. Je raakt de vervulling van je bestaan kwijt. Geven zonder
te ontvangen, ontmoedigt en geeft je het gevoel "niet de moeite waard gevonden te worden" en maakt je verdrietig. Dit is vooral het geval wanneer je voor je
inspanningen voor anderen iets terugverwacht. Mensen die het helpen van anderen
op zichzelf plezierig vinden hebben hier minder last van.

Een andere factor die een belangrijke rol kan spelen bij overspannenheid is,
of het individu de indruk heeft dat de druk door anderen of door omstandigheden
op zijn schouders wordt gelegd, zonder daar zelf invloed op uit te kunnen
uitoefenen. Men zegt wel eens: "beter opgebrand dan uitgeblust", waarmee men
zoveel wil zeggen dat het beter is jezelf uit eigen keuze de pestpokken te
werken dan dat anderen je daar toe aanzetten. In het ene geval kies je er zelf
voor in hoeverre jezelf belast en in het andere geval lijken anderen te proberen
je op te stoken of uit te blussen. Het kan met andere woorden ook een kwestie
van persoonlijke interpretatie zijn: Zie je een prestatie als een uitdaging of
als een overbelasting?
In verband hiermee is ook het demand-control- model
van belang. Het demand-control- model stelt, dat de kans op burnoutsymptomen
toeneemt, wanneer er sprake is van een hoge werklast en een geringe regelruimte,
In diverse Onderzoeken naar dit model in de jaren negentig, heeft men hiervoor
geen steun kunnen vinden.
Van Yperen en Baving(1999) ontdekte echter wel, dat
de kans op burnout verschijnselen afnam, wanneer behalve met met de invloed van
een hoge werklast en geringe regelruimte, rekening gehouden werd met de
ondersteuning van collega's/leidinggevenden, sociaal dan wel praktisch.
Van
Yperen en Baving(1999) vonden geen ondersteuning voor de veronderstelling dat
dat individuen met een negatieve kijk op het werk , een verhoogde kans hebben op
een verhoogde ervaring van stress.

Waarschijnlijk is het niet alleen de aard van een gebeurtenis die teveel druk
uitoefent op een individu maar lijkt het individu ook niet goed bestand tegen
verandering van leefritme waarop men niet goed voorbereid is. Na een week hard
en bevredigend werken kan een weekend waarin de loop van de gebeurtenissen veel
minder vast ligt juist belastend werken. Met pensioen gaan is bijvoorbeeld een
belangrijke verandering in het levensritme die subjectief ook als zeer belastend
kan worden ervaren.

Wanneer wordt je overspannen?

Niet zelden komt overspannenheid onverwacht. In de regel wordt men na een
enkele gebeurtenis of na een zware klus niet meteen overspannen. Althans zo
lijkt het vaak. Mensen wanen zich en zijn immers flexibel en kunnen zich
herstellen na een enkele gebeurtenis of periode van grote werkdruk die spanning
oproept. Velen onderschatten echter de inpact van werken onder druk of van
belastende gebeurtenissen. Daarbij komt, uitrusten is er steeds minder bij en
hoort ook niet bij het imago wat wij over het algemeen over intens en snel leven
hebben. Je zou je de maatschappij kunnen voorstellen als een kudden hollende
bisons waarvan het ritmische gedreun van de duizenden poten op de dampende aarde
je voortjaagt. Of je nou toevallig moe bent, ziek bent geweest of wat vervelends
hebt meegemaakt is niet meer van belang. Je moet voort. Zowel tijdens het werk,
op school als in je vrije tijd waarin je zou kunnen uitrusten maar dit niet echt
doet omdat je te laat naar bed gaat, teveel drinkt, teveel sociale
verplichtingen bent aangegaan, en nog bij gaat klussen.

Ondertussen eisen belastende gebeurtenis of werkdruk echter onopgemerkt hun
tol die zich uitbetaalt in overspannenheid. De kans hierop is groter naarmate
dit alles zwaarder weegt, langer duurt en bovendien snel wordt opgevolgd door
een nieuwe belastende gebeurtenis waardoor men zich onvoldoende kan herstellen.

Het is mij niet duidelijk of overspannenheid bij de ene leeftijdsgroep meer
voorkomt als bij de andere. Naar mijn mening is overspannenheid niet aan een
leeftijdscategorie gebonden maar kunnen zowel kinderen, volwassenen als
bejaarden overspannen worden.

Welke gevolgen kan overspannenheid hebben?

Jaarlijks is er een verlies van vele miljarden voor de economie doordat
mensen overspannen raken en hierdoor hun werk niet meer adequaat kunnen
uitvoeren. 50% van alle personen die in de WAO terecht komen heeft
overspannenheid als achtergrond.

Allerlei kwalen kunnen verband houden met of zelfs het gevolg zijn van
overspannenheid. Overspannenheid kan ziekte bevorderen of een gezonde juist
kwetsbaarder maken. Overspannenheid kan overgaan in "burnout", "depressie" en
zelfs "psychose", lichamelijke problemen zoals hoge bloeddruk, ,hoofdpijn,
hartkwalen, maagklachten, en zelfs kanker. Een aantal personen zoekt vanwege de
grote spanning die werkdruk of een life event kan oproepen een escape in
bijvoorbeeld misbruik van drank of drugs, gokken of een buitenechtelijke
relatie. Misschien wel het ergste van alles: Overspannenheid kan het plezier in
het leven van alledag volkomen wegnemen. Overspannenheid is daarom een klacht
die niet ernstig genoeg genomen kan worden. Overspannenheid gaat vaak niet
vanzelf over en de gevolgen op korte en lange termijn kunnen ernstig zijn. Het
verdient daarom aanbeveling bij overspannenheid de hulp in te roepen van een
deskundige.

Schematisch samengevat:

Wanneer we het bovenstaande schematisch samenvatten dan kunnen we vaststellen
dat overspannenheid kan optreden wanneer een persoon ervaart dat het broze
evenwicht tussen zijn vermogen om een situatie de baas te kunnen en de zwaarte
van de situatie zelf ernstig verstoord raakt zonder dat hij daar nog invloed op
kan uitoefenen en als gevolg daarvan een blijvende ernstige onzekerheid en
lichamelijke onrust ervaart.